مراقبت های بعد از ختنه، اعمالی هستند که باید توسط والدین پس از انجام عمل ختنه انجام شود. ختنه یک نوع جراحی است که طی آن پوست اضافه ای که روی آلت را می پوشاند، برداشته می شود. عمل ختنه نیز مانند تمامی جراحی های دیگر نیاز به یک زمان ریکاوری دارد که با رعایت مراقبت های بعد از ختنه، میتوان زمان ریکاوری این عمل را بسیار کوتاه‌تر نمود. در این مقاله برای رفع نگرانی والدین و آشنایی آن‌ها با این اقدامات، به بررسی مراقبت های بعد از ختنه می‌پردازیم.
مراقبت های بعد از ختنه
جراحی ختنه فرآیندی است که در طی آن پیش پوست از روی آلت برداشته میشود. انجام این عمل مزایای زیادی که دارد که از جلمه آن ها می توان به جلوگیری از بروز عفونت های ادراری و حفظ بهداشت اشاره نمود. ختنه در بسیاری از کشورها مانند ایران، بنا به دلایل مذهبی، فرهنگی، سنتی یا برای حفظ بهداشت رواج دارد. پس از ختنه نیاز است که اقداماتی در جهت تسریع بهبود کودک انجام شوند. به این اقدامات مراقبت های بعد از ختنه (Circumcision Aftercare) گفته می شود.
اهمیت مراقبت های بعد از ختنه
مراقبت های بعد از ختنه باعث افزایش سرعت فرآیند بهبود و همچنین جوش خوردن زخم ها می شوند. از طرقی چشم پوشی از این مراقبت ها و عدم توجه به نکات بهداشتی و درمانی ممکن است عوارضی مانند عفونت یا تأخیر در بهبودی ایجاد کند. با رعایت این اصول ساده، می‌توانید به روند بهبود کمک کرده و از بروز مشکلات جلوگیری کنید.
راهنمای کامل مراقبت های بعد از ختنه
بعد از انجام عمل ختنه، نوزاد شما برای چند هفته یا نهایتا یک ماه نیاز به مراقبت های ویژه ای دارد که به او در روند بهبود کمک می کند و دوران نقاهت او را کوتاه تر می کند. این اقدامات را باید مرحله به مرحله با توجه به راهنمایی که پزشک متخصص ختنه به شما ارائه می کند انجام دهید. در ادامه به تشریح مراقبت های بعد از ختنه می پردازیم.
روش های تسریع دوران نقاهت
- تا ۲۴ ساعت اول حد الامکان نوزاد پوشک نشود.
- بجای پوشک در ۲۴ ساعت اول روی ناحیه تناسلی پارچه سفید استفاده شود. بعد از ۲۴ ساعت میتوان پوشک استفاده کرد.
- بعد از ۲۴ ساعت از ختنه پماد جنتامایسین هر ۱۲ ساعت روی نوک آلت به آرامی و بدون فشار مالیده شود. (پماد روی نخ مالیده نشود)
- بعد از ۴۸ ساعت میتوان حمام کرد.
- حدالامکان نوزاد به صورت افقی نگه داشته شود، برای گرفتن اروغ عمودی گرفته شود.
- استامینوفن هر ۴ تا ۶ ساعت در صورت بی قراری داده شود.
- هر یک یا دو ساعت از نظر خونریزی چک شود.
- هر چه قدر امکان دارد نوزاد بدون پوشک باشد. به خصوص در ۲۴ ساعت اول؛ زیرا باعث میشود حلقه زودتر جدا شود.
- محافظ ختنه حداکثر سه روز استفاده شود.
- برای تسریع روند افتادن حلقه می‌توانید پس از هر بار ادرار یا مدفوع کردن نوزاد، او را با آب خالی بشویید. پس از شستشو از کشیدن حوله روی ناحیه ختنه خودداری کنید و ترجیحاً ناحیه را با هوای آزاد خشک کنید.
بعد از افتادن حلقه همان روز یا روز بعد به مطب مراجعه شود.
مدیریت فعالیت‌های کودک پس از ختنه
بخشی از مراقبت های بعد از ختنه مربوط به کنترل و مدیریت فعالیت‌های کودک پس از ختنه میشود. سعی کنید نوزاد را آرام نگهدارید. در صورتی که نوزاد شما بی قراری دارد، از استامینوفن به عنوان مسکن استفاده نمایید. یا بسته به نظر پزشک از داروهای دیگر استفاده کرد.
از نگهداری نوزاد به صورت ایستاده یا خوابیده به روی شکم خودداری نمایید. همچنین توجه داشته باشید پوشک نوزاد نباید شل باشد؛ از طرفی نباید خیلی محکم بسته شود. پوشک در زمان بعد از ختنه باید کمی کیپ باشد تا از حرکت کردن آلت جلوگیری نموده و همچنین درد را کنترل نموده و از خونریزی نیز جلوگیری نماید.
اقدامات پس از افتادن حلقه
اولین و مهم ترین اقدام پس از افتادن حلقه، مراجعه به مطب است تا ضمن بررسی ختنه و روند بهبودی، آموزش جلوگیری از چسبندگی و تنگی مجرای اداری نیز به شما ارائه شود.
بعد از افتادن حلقه، روزی یک تا دو بار، به آرامی پوست تنه آلت را به سمت شکم به پائین بکشید. سپس نوک آلت و زیرکلاهک را تمیز نموده و با وازلین ساده چرب نمایید. این کار را باید تا زمانیکه پزشک توصیه می‌کند به صورت مرتب انجام دهید تا از تنگی مجرای ادراری و چسبندگی احتمالی جلوگیری شود. سپس مجددا برای بررسی روند بهبودی به مطب مراجعه نمایید.
مراقبت های بعد از ختنه با روش جراحی
مراقبت های بعد از ختنه با روش جراحی کمی با روش حلقه متفاوت است. چهار روز محافظ ختنه استفاده نمایید. تا ۴۸ ساعت پانسمان را حدالامکان باز نکنید؛ ولی اگر پانسمان زودتر جدا شد و مشکلی نبود دیگر لازم نیست مجدد پانسمان کنید. از روز سوم و پس از بازکردن پانسمان، روزی دوبار ابتدا نوک آلت و زیر کلاهک را تمیز کرده و سپس از پماد آنتی بیوتیک برای چرب کردن نوک آلت و قسمت بخیه شده استفاده نمایید.
حدالامکان در ۴۸ ساعت پس از جراحی نباید به محل ختنه آب زده شود. نکته: درصورتی که نوزاد بعداز ختنه یا در 24 ساعت اولیه مدفوع نمود، بهتر است که از استمال مرطوب استفاده نموده و رو به عقب کودک را تمیز نمایید. اما اگر شرایط به گونه‌ای نبود که با دستمال مرطوب تمیز گردد، می‌توانید از سرم شتشو برای تمیز کردن کودک استفاده نمایید. در صورت استفاده از محافظ ختنه معمولا مدفوع به سمت ناحیه ختنه شده منتشر نمی‌شود.
چرا استفاده از وازلین بعد از بهبودی ختنه ضروری است؟
به منظور پیشگیری از بروز عوارضی همچون تنگی مجرای ادراری و احتمال ایجاد چسبندگی که در هر دو روش ختنه، چه با حلقه و چه با جراحی سنتی، ممکن است رخ دهد، استفاده از وازلین توصیه میشود. این اقدام ساده میتواند از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری نماید.
وازلین مناسب برای مراقبت های بعد از ختنه
برای انجام مراقبت های بعد از ختنه، حتما باید از وازلین ساده استفاده نمایید. به طور معمول اکثر وازلین های موجود دارای مواد نگهدارنده، زینک اکساید، فلاونوئید و اسانس مجاز بهداشتی هستند. چنین موادی می توانند برای نوزادی که به تازگی جراحی شده است، حساسیت ایجاد کنند.
کلام آخر
مراقبت های بعد از ختنه امری ضروری و حائز اهمیت است. این مراقبت ها بلافاصله پس از ختنه شروع می شوند باعث افزایش سرعت بهبود نوزاد می شود. با رعایت بهداشت، استراحت کافی و پیروی از دستورالعمل‌های پزشکی، این عمل جراحی به بهترین شکل ممکن پیش خواهد رفت و بهترین نتیجه حاصل خواهد شد.
سوالات متداول
1- دوران نقاهت پس از ختنه چند روز طول میکشد؟
معمولاً دوران نقاهت پس از خته ۷ تا ۱۰ روز طول میکشد، اما فرآیند کامل بهبودی ممکن است تا چند هفته طول بکشد. رعایت مراقبتهای بعد از ختنه میتواند این روند را تسریع کند.
2- چگونه باید محل ختنه را تمیز کرد؟
پس از هر بار تعویض پوشک، محل ختنه را با آب ولرم و بهآرامی بشویید. از کشیدن حوله روی ناحیه خودداری کنید و اجازه دهید به طور طبیعی خشک شود.
3- آیا نوزاد پس از ختنه میتواند پوشک بپوشد؟
در ۲۴ ساعت اول توصیه میشود نوزاد بدون پوشک باشد و از پارچه سفید استفاده شود. پس از آن، پوشک باید کمی کیپ باشد تا از حرکت زیاد آلت جلوگیری شود.
4- چه زمانی حلقه می‌افتد؟
در روش حلقه، حلقه معمولاً طی ۵ تا ۱۰ روز پس از عمل به طور طبیعی جدا میشود. در صورت باقی ماندن حلقه بعد از ۱۴ روز، باید به پزشک مراجعه کرد.
5- آیا پس از ختنه میتوان نوزاد را حمام کرد؟
معمولاً بعد از ۴۸ ساعت میتوان نوزاد را حمام کرد، اما باید از غوطهور شدن در آب تا زمان بهبودی کامل خودداری شود.