بیشتر نوزادان در طول یک هفته آغازین زندگی خود، پوستشان کمی زرد رنگ خواهد شد که به آن زردی گفته می‌شود. این عارضه می‌تواند باعث نگرانی والدین شود. زردی به صورت خود به خود درمان می‌شود و فقط در برخی از موارد نیاز به درمان دارد. در این مقاله به بررسی روش‌های درمان زردی نوزاد (Jaundice Treatment) می‌پردازیم. این مقاله توسط دکتر عباس معین متخصص کودکان و نوزادان تایید شده است.
زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزاد یا یرقان نوزادی یک بیماری شایع در میان نوزادان تازه متولد شده است که منجر به زرد شدن چشم‌ها و پوست نوزاد می‌شود. این عارضه به دلیل افزایش سطح بیلی‌روبین در خون ایجاد می‌شود. بیلی‌روبین، رنگدانه زرد رنگی است که از تجزیه گلبول‌های قرمز قدیمی تولید می‌شود و معمولاً توسط کبد دفع می‌گردد. علت بروز بیماری زردی در نوزادان تازه متولد شده این است که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نیست که بتواند بیلی‌روبین اضافه خون را دفع کند. در اکثر موارد زردی یا خود به خود یا با استفاده از برخی درمان‌ها برطرف می‌شود. در این مقاله به روش‌های درمان زردی نوزاد می‌پردازیم.
علائم زردی نوزاد
زردی عموما از طریق مشاهده تغییر رنگ پوست و چشم‌ها قابل تشخیص است. برای اینکه از آسیب دیدن نوزاد جلوگیری کنید، بهتر است به سرعت پس از مشاهده علائم این بیماری، به دکتر مراجعه کنید تا روند درمان را شروع کند. در این صورت بدون نگرانی و در سریعترین زمان ممکن کودک شما درمان می‌شود. علائم زیر ممکن است نشان‌دهنده وجود زردی باشد:
- زرد شدن پوست و چشم‌ها: این علامت شایع‌ترین نشانه زردی است و معمولاً از صورت شروع شده و به سمت قفسه سینه و پاها گسترش مییابد.
- کاهش اشتها: نوزاد ممکن است میل کمتری به شیر خوردن داشته باشد.
- بی‌حالی و خواب‌آلودگی مفرط: نوزاد ممکن است بیشتر از حد معمول بخوابد و به سختی بیدار شود.
- تغییر رنگ ادرار و مدفوع: ادرار زرد تیره و مدفوع کم‌رنگ ممکن است نشان‌دهنده زردی باشد.
شدت و میزان زردی نوزاد با استفاده از دستگاهی به نام بیلی‌روبین سنج تشخیص داده می‌شود. دستگاه بیلی‌روبین سنج را روی سطح پوست نوزاد قرار می‌دهند؛ سپس با استفاده از نور مخصوصی که به پوست نوزاد می‌تاباند، میزان بیلی‌روبین موجود در خون نوزاد را مشخص می‌کند. سپس با استفاده از جدول زردی نوزاد، شدت زردی نوزاد را تعیین می‌کنند.
دلایل زردی نوزاد
دلایل زردی نوزاد
نوزادان در روزهای آغازین زندگی خود، نسبت به بزرگسالان، گلبول‌های قرمز بیشتری تولید و تجزیه می‌کنند. در نتیجه خون آن‌ها حاوی مقادیر بیشتری از بیلی‌روبین است و کبد آن‌ها باید این میزان بیلی‌روبین را دفع کند. در مواقعی به دلیل نارس بودن نوزاد، رشد کم کبد، کبود شیر مادر و… کبد نوزاد نمی‌تواند بیلی‌روبین را به طور کامل دفع کند و میزان این ماده در خون نوزاد بیشتر از حالت طبیعی می‌شود. در نتیجه رنگ پوست و چشم‌ها به زرد تغییر می‌کند. همچنین دلایل زیر نیز ممکن است منجر به زردی نوزاد شوند:
- نارس بودن نوزاد: نوزادان نارس توانایی کمی برای دفع بیلی روبین دارند؛ زیرا کبد آن‌ها هنوز به رشد کامل نرسیده و توانایی دفع بیلی‌روبین اضافی را ندارند. این نوزادان حتی اگر سطوح پایین بیلی روبین را داشته باشند، باز هم نسبت به نوزادانی که دیرتر به دنیا می‌آیند، زردتر هستند. نوزادان نارس از زمان تولد تحت نظر پزشکان باقی می‌مانند تا به صورت کامل درمان شوند.
- ناسازگاری گروه خونی: ناسازگاری میان خون مادر و نوزاد می‌تواند به زردی منجر شود.
- کمبود شیر مادر: نوزادانی که به اندازه کافی شیر نمی‌خورند ممکن است دچار کم‌آبی و در نتیجه زردی شوند. برای جلوگیری از زردی نوزاد باید مطمئن شود که او به اندازه کافی شیر می‌خورد و بدنش به اندازه کافی آب دریافت می‌کند.
زردی ناشی از عفونت یا بیماری‌های کبدی: در موارد نادر، عفونت در خون نوزاد و یا اختلالات کبدی ممکن است منجر به زردی شوند.
روش‌های درمان زردی نوزاد
برای درمان زردی نوزاد، روش‌های مختلفی وجود دارد که به شدت بیماری و سطح بیلی‌روبین بستگی دارد. در ادامه به توضیح دقیق‌تر این روش‌ها می‌پردازیم:
1- فوتوتراپی (نوردرمانی)
فوتوتراپی یکی از روش‌های رایج درمان زردی است که در آن نوزاد تحت نور آبی یا سفید مخصوص قرار می‌گیرد. این نور به شکستن بیلی‌روبین در بدن کمک می‌کند و دفع آن را آسان‌تر می‌کند.
چگونگی انجام فوتوتراپی:
- فتوتراپی معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود و نوزاد در دستگاه فوتوتراپی که شامل یک منبع نور خاص است، قرار داده می‌شود.
- نوزاد باید بدون لباس زیر نور قرار بگیرد تا حداکثر سطح پوست در معرض نور باشد.
- برای محافظت از چشم نوزاد، از عینک یا پوشش مخصوص استفاده می‌شود
والدین می‌توانند با اجاره دستگاه فوتوتراپی، درمان را در خانه انجام دهند. در این حالت باید دستورات دقیق پزشک را رعایت کنند.
درمان زردی نوزاد
2- هیدراتاسیون و مصرف مایعات
یکی از راه‌های درمان زردی هیدراتاسیون است و در برخی موارد، پزشک ممکن است مصرف مایعات بیشتر را توصیه کند تا دفع بیلی‌روبین از بدن نوزاد تسهیل شود. هرچه سطح مایعات بدن بیشتر باشد، کبد می‌تواند بهتر کار کند و سریع‌تر بیلی‌روبین را از بدن نوزاد دفع کند. در صورت کم‌آبی شدید، نوزاد ممکن است از طریق سرم مایعات دریافت کند. در غیر این صورت از طریق تغذیه مکرر با شیر مادر، میزان مایعات در بدن نوزاد افزایش داده می‌شود تا بیلی‌روبین به صورت کامل از بدن او دفع شود.
3- تعویض خون
آخرین راه درمان زردی تعویض خون است. در موارد شدید زردی که سطح بیلی‌روبین به حد خطرناکی برسد و خطر آسیب مغزی وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به تعویض خون باشد. این کار در شرایط اورژانسی و برای جلوگیری از آسیب دیدن نوزاد انجام می‌شود. این روش در بیمارستان و توسط پزشکان متخصص انجام می‌شود. خون نوزاد به تدریج با خون سالم جایگزین می‌شود تا سطح بیلی‌روبین کاهش یابد.
سریعترین روش درمان زردی نوزاد کدام است؟
در بین روش هایی که در بالا به آن اشاره کردیم استفاده از دستگاه فتوتراپی موثرترین ، بهترین و سریعترین روش درمان زردی نوزاد است. از این نوع روش درمانی می توان به دو صورت بستری نوزاد در بیمارستان و یا درمان در منزل استفاده کرد. بستری نمودن نوزاد در بیمارستان درست است که مزیت هایی دارد اما دشواری آن برای مادر و نوزاد بیشتر است.
اگر بتوان از دستگاه درمان زردی نوزاد در منزل استفاده کرد مادر و نوزاد می توانند در محیط امن و راحت خانه فرآیند درمان را طی کنند. همچنین هزینه های بستری نوزاد در بیمارستان و قرار گرفتن در معرض محیط آلوده بیمارستان می تواند نوزاد را در معرض خطر بیماری ها قرار دهد. از سوی دیگر اغلب مادران در هفته های اول پس از زایمان دچار ضعف و بی حالی هستند و ترجیح می دهند در محیط خانه به نگهداری و مراقبت از فرزندشان مشغول باشد. در اینصورت شما می‌توانید از خدمات اجاره دستگاه زردی کلینیک یاهوسلامت استفاده نمایید.
سوالات متداول زردی نوزاد
1- زردی نوزاد چه مدت طول میکشد؟
معمولاً زردی فیزیولوژیک در عرض 1 تا 2 هفته بهبود مییابد. در موارد شدیدتر ممکن است زمان بیشتری نیاز باشد.
2- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر زردی به سرعت گسترش یابد، نوزاد بیحال باشد یا علائم شدیدتر شود، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری
زردی نوزاد یک عارضه شایع در روزهای ابتدایی تولد است که در اکثر موارد بدون خطر بوده و پس از هفته دوم تولد برطرف می‌شود. تشخیص به موقع و انجام درمان مناسب می‌تواند به تسریع روند بهبودی نوزاد کمک کند. زردی نوزاد بیشتر در میان نوزادان نارس دیده می‌شود؛ این نوازدان از روز اول تولد، تحت نظر پزشکان متخصص قرار می‌گیرند تا رشد آن‌ها کامل شده و زردی به صورت کامل درمان شود. والدین باید با دقت به علائم نوزاد توجه کنند و در صورت نیاز با پزشک مشورت نمایند. اگر شما نیز تجربه مواجه با بیماری زردی و درمان آن را داشتید لطفا تجربیات خود را با ما و دیگر خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.