تنگی مجرای ادرار یکی از رایج‌ترین مشکلات ارولوژی در میان مردان است. این اتفاق در اثر باریک شدن مجرای ادرار رخ می‌دهد که در صورت نادیده گرفتن می‌تواند به مشکلات مثانه و کلیوی منجر شود. در این مقاله به طور کلی به بررسی این عارضه، نشانه‌ها و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
تنگی مجرای ادرار چیست؟
تنگی مجرای ادرار (Urethral Stricture) به باریک شدن غیرطبیعی بخشی از مجرای ادرار گفته می‌شود که جریان طبیعی ادرار را مختل می‌کند. این وضعیت می‌تواند در نتیجه التهاب، آسیب فیزیکی یا عفونت ایجاد شود و منجر به انسداد جزئی یا کامل مسیر ادرار شود.
ساختار مجرای ادرار در مردان
مجرای ادرار در مردان لوله‌ای است که از مثانه شروع شده و تا نوک آلت تناسلی ادامه دارد. این لوله نه‌تنها ادرار را از بدن خارج می‌کند، بلکه نقش انتقال منی در زمان انزال را نیز ایفا می‌نماید. به‌همین دلیل هرگونه تنگی در این مسیر می‌تواند هم عملکرد ادراری و هم عملکرد جنسی مردان را تحت تأثیر قرار دهد.
نشانه‌های تنگی مجرای ادرار در مردان
شناخت نشانه‌های این بیماری به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک می‌کند. در ادامه مهم‌ترین نشانه‌ها را بررسی می‌کنیم:
- کاهش شدت جریان ادرار با وجود زور زدن برای خروج ادرار
- انقطاع در جریان به‌صورت ناگهانی
- نیاز به فشار آوردن هنگام ادرار
- احساس تخلیه ناقص مثانه (حس باقی‌ماندن ادرار بعد از تخلیه)
- نیاز به ادرار دوباره در فاصله زمانی کوتاه (تکرر ادرار)
- دو شاخه شدن و پاشیدن ادرار
- درد و سوزش در هنگام ادرار کردن
- ابتلا به عفونت های ادراری
- چکه کردن ادرار پس از انجام دفع ادرار
- وجود خون در ادرار
علل تنگی مجرا در مردان
۱. آسیب فیزیکی به مجرا
این ناحیه می تواند در اثر تصادف، زمین خوردن، با دوچرخه یا موتور، ضربات شدید به لگن و یا در اثر آزمایشات پزشکی و پرتو درمانی دچار تنگی شود.
۲. عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی
از دلایل تنگی مجرای ادرار مردان می‌تواند عفونت مجرای ادرار باشد. این عفونت‌ها می‌توانند شامل عفونت به دلیل استفاده طولانی از سوند برای تخلیه ادرار، عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک، کلامیدیا و گنوره آ و یا عفونت‌هایی که باعث التهاب در بافت‌های اطراف مجرا می‌شوند باشد. این عفونت‌ها می‌توانند با استفاده از انواع آنتی بیوتیک‌ها و یا درمان‌های دیگر رفع شوند، اما این امکان وجود دارد که زخم‌هایی در مجرای ادرار باقی بگذارند که پس از گذشت مدتی موجب ایجاد چنین عارضه‌ای می‌شوند.
۳. سرطان مجرای ادراری
رشد سلول‌های سرطانی در مجرای ادراری می‌تواند باعث تنگی مجرای ادرار در مردان و یا انسداد مجرای ادرای شود.
۴. تنگی مجرای ادرار مادرزادی
در برخی از نوزادان از زمان تولد به صورت مادرزادی و ارثی تنگی مجرای ادراری وجود دارد که با استفاده از جراحی می‌توان این انسداد و یا تنگی را به صورت کامل رفع نمود.
۵. ختنه ناموفق
در برخی از موارد ختنه ناموفق و نادرست توسط افراد غیر متخصص می‌تواند مسبب ایجاد بافت اضافی در سر آلت و سپس ابتلا شخص به تنگی مجرای ادرار شود. به همین دلیل والدین گرامی باید توجه داشته باشند که برای امر ختنه کودک خود تنها به مراکز تخصصی و متخصصین این امر مراجعه کنند.
عوامل ابتلا به تنگی مجرا
- داشتن سابقه سوند‌گذاری مکرر
- جراحی‌های دستگاه ادراری
- ابتلا به بیماری‌های مقاربتی
- سابقه عفونت ادراری مزمن
عوارض عدم درمان
اگر تنگی مجرا درمان نشود، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود:
- احتباس کامل ادرار
- عفونت‌های شدید کلیه
- نارسایی کلیوی
- سنگ‌سازی مثانه
- آسیب دائمی به مثانه
روش‌های درمان تنگی مجرای ادرار در مردان
درمان به شدت و محل تنگی بستگی دارد. درمان تنگی مجرای ادرار روش های مختلفی دارد که در ادامه تمامی روش‌های رایج را معرفی می‌کنیم:
۱. روش بازکردن یا اتساع
در روش اتساع مجرا، میله‌ای پلاستیکی در مجرای ادرار وارد می‌شود که به وسیله آن تنگی مجرا باز می‌شود. این عمل با استفاده از بی حسی موضعی و یا در صورت نیاز بیهوشی عمومی انجام می‌شود. بدین ترتیب بیمار درد یا ناراحتی را در طی اتساع مجرای ادراری حس نمی‌کند. این عمل بدون زخم و خونریزی انجام شده و اگر پس از مدتی مجددا این تنگی ایجاد شد، عمل اتساع باید مجددا انجام شود. این عمل اولین و ساده‌ترین راه برای رفع تنگی مجرا مردان است. در صورت عدم موفقیت این روش و بروز مجدد علائم تنگی جرای ادرار، از روش‌های دیگری برای رفع این مشکل استفاده می‌شود.
۲. روش اورتروتومی
در این روش یک لوله نازک که به سر آن دوربینی متصل است وارد مجرای ادرار شده تا محل تنگی پیدا شود. سپس یک چاقوی باریک از لوله عبور داده شده و نقطه تنگی به وسیله آن برش داده می‌شود. این کار باعث می‌شود که تنگی مجرا باز شده و درمان صورت انجام می‌شود. در این روش نیز اگر در آینده مجددا تنگی بازگردد، باید این کار تکرار شود.
- روش جراحی
اگر بیمار از انجام دو روش بالا نتیجه ای نگیرد و یا تنگی مجرا به حدی زیاد باشد که از روش‌های بالا نتوان برای درمان آن استفاده کرده، باید با استفاده از روش جراحی یا اورتروپلاستی استفاده کرد. در اینصورت گاهی لازم است که مقداری از مجرای ادرار که تنگی زیادی دارد بریده شده، برداشته شود و دو سر به یکدیگر بخیه زده شوند. توجه داشته باشید که انتخاب روش درمان توسط پزشک و براساس میزان تنگی مجرا انجام می‌شود.
نکته مهم. خوشبختانه تنگی مجرا در کودکان معمولا در نوک آلت هست و به سادگی قابل درمان هست.
سوالات متداول
۱. آیا تنگی مجرای ادرار قابل درمان کامل است؟
بله، در بسیاری از موارد به‌ویژه با استفاده از جراحی، امکان درمان کامل وجود دارد.
۲. آیا تنگی مجرا می‌تواند باعث ناباروری شود؟
در صورت عدم درمان و باقی‌ماندن مزمن، می‌تواند منی را تحت تأثیر قرار داده و موجب کاهش باروری شود.
- آیا تنگی مجرا در کودکی هم ممکن است ایجاد شود؟
بله، گاهی به‌صورت مادرزادی یا در اثر عفونت‌ها، ختنه نادرست و یا آسیب‌های دوران نوزادی دیده می‌شود.
- آیا امکان برگشت تنگی پس از درمان وجود دارد؟
بله، در برخی روش‌ها ممکن است تنگی مجرا برگردد. به‌همین دلیل پیگیری منظم پس از درمان ضروری است.
نتیجه‌گیری
تنگی مجرای ادرار در مردان یکی از مشکلات جدی و البته قابل‌درمان در سیستم ادراری است. تشخیص به‌موقع، درمان صحیح و رعایت مراقبت‌های پس از درمان نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. اگر با نشانه‌های مشکوک مواجه هستید، مشورت با پزشک متخصص را به‌تعویق نیندازید. بدن شما شایسته رسیدگی به‌موقع و مراقبت کامل است.